„Gazeta Chojeńska” numer 27 z dnia 05.07.2011
Prezentujemy tu wybrane teksty z każdego numeru.
Wszystkie artykuły i informacje znajdują się w wydaniu papierowym.

Kronika wypadków königsberskich

- czyli informacje mniej lub bardziej ważne z dziejów Chojny w XVI-XVIII wieku. Te historie zdarzyły się naprawdę. Ich bohaterowie - tragiczni, śmieszni, czasem tylko codzienni – przypomną się, że byli, że też tu kiedyś mieszkali.

Stworzona przez berlińskiego miedziorytnika G. P. Buscha panorama Chojny/Königsbergu ilustrowała wydaną w 1714 r. kronikę miasta autorstwa Augustina Kehrberga, z której tu korzystamy

Czerwiec
2.06.1658. Piorun uderzył w wieżę kościoła Mariackiego i spalił ją (było to jedno z kilku podobnych wydarzeń w historii tej świątyni).

3.06.1683. Z protokołów Rady Miejskiej: oficer werbunkowy Lange pochwycił i trzymał pod strażą czeladnika murarskiego i pomocnika cieśli. Dwaj rajcy udali się do niego i zagrozili skargą do elektora, jeśli ich natychmiast nie uwolni.

5.06.1683. Rada Miejska zajmowała się sprawą oskarżonej o nierząd Katarzyny Wunderlich, która urodziła już jedno dziecko, a teraz znowu jest w ciąży. Zapytana o nazwiska sprawców, Katarzyna odpowiedziała, że za pierwszym razem był to czeladnik gwoździarski (Nagelschmiedegeselle), który uroczyście i publicznie, w obecności godnych ludzi przyrzekał się z nią ożenić. Ale musiał pojechać do domu po jakieś papiery, nie wrócił i w końcu przyszła wiadomość, że umarł. Teraz kobieta jest w ciąży z czeladnikiem murarskim, ale on w międzyczasie zdążył już ożenić się w Barlinku (Berlinchen). Rada zobowiązała mistrza murarskiego Andreasa do ściągnięcia od niego 15 talarów i oddania ich Katarzynie.

6.06.1585. Mieszczaninowi Joachimowi Helmowi i jego żonie Annie Rosentreter urodził się potworek: dziecko płci żeńskiej bez oczu i nosa, mające po 6 palców.

8.06.1658. Zostało śmiertelnie postrzelone dziecko młynarza.

8.06.1722. Za zgodą króla Fryderyka Wilhelma I po 360 latach otwarto zamurowany aż dotąd przejazd przez Bramę Świecką (Schwedtsche Thor-Thurm). 15 lipca przejechał przez nią osobiście Jego Majestat w drodze do Prus i 30 lipca, gdy wracał z powrotem do swej rezydencji.

9.06.1717. Z protokołów Rady Miejskiej: wszyscy mieszczanie mają na czas uprzątać nieczystości leżące przed ich domami. Biegające swobodnie po ulicach bydło straż miejska będzie rekwirować i zwracać właścicielom po zapłaceniu grzywny. Hans Müller - tutejszy mieszkaniec i niegdyś szwedzki dragon, został skazany na śmierć przez ścięcie, ponieważ na drodze krajowej (Landstrasse) zgwałcił i obrabował kobietę.

9.06.1711. Kościół klasztorny (Klosterkirche) jest w tak złym stanie, że grozi zawaleniem. Postanowiono, że msze nie będą w nim odprawiane.

13.06.1674. Spaliła się niemal cała ulica Barnkowska (Bernikowsche Strasse). Pośród spalonych budynków pozostał nietknięty jeden, w którym mieszkał jedyny königsberski Żyd. Ludzie powiadali, że gdy wszystko wkoło się paliło, po dachu tego budynku, od szczytu do szczytu, spacerował kot. Kwestię, czy był to prawdziwy kot, czy też duch opiekujący się Żydem i jego rodziną, długo jeszcze roztrząsano…

15.06.1687. Na Wzgórzu Szubienicznym (Galgenberg) ścięto mieczem dwóch morderców.

14.06.1700. Z protokołów Rady Miejskiej: mieszczanie nie powinni wyrzucać obornika na ulice. Na tym samym posiedzeniu rozpatrywano skargę kilku ojców rodzin na zaniedbywanie swych obowiązków przez kantora.

17.06.1697. Sukiennik Pütte przyszedł pijany do kościoła i wyprawiał brewerie. Został skazany na 3 noce i 3 dni w ciemnicy o cienkim piwie i chlebie. W następną niedzielę był w kościele, gdzie inspektor miał kazanie o nim i jego złych uczynkach. Sukiennika Püttego często spotykały przykre historie i jeszcze o nim usłyszymy…

19.06.1582. Ponieważ Vei Wolff był za życia bezbożny, lekceważył Słowo Boże i święte sakramenty, został pochowany obok cmentarza przy kaplicy św. Gertrudy (dziś cmentarz radziecki) bez zwyczajowych śpiewów i bicia dzwonów.

20.06.1718. Maria Schmidt - córka tutejszego piekarza urodziła pozamałżeńskie dziecko i wkrótce potem je zabiła. 17 lutego 1719 została ścięta i pochowana na Wzgórzu Szubienicznym (Galgenberg).

20.06.1699. Dwóch podejrzanych o morderstwo wydano na tortury. Zostali skazani na ścięcie, wyrok wykonano 4 lipca.

20.06.1686. Zmarł burmistrz Johan Lüder.

21.06.1719. Opublikowano królewskie rozporządzenie, nakazujące sadzenie dębów i drzew owocowych.

21.06.1721. Rosjanin (Moskal - Moskowitzer), żołnierz tutejszy, o 9 rano na nowej szubienicy został powieszony za dezercję i złamanie przysięgi. Wieczorem zwłoki zostały przekazane pachołkowi kata i pochowane w okolicy Paschebergu. Nowa wojskowa szubienica wznosiła się tam, gdzie jej poprzedniczka, prawie w centrum miasta, w pobliżu ul. Zbożowej (Kornstrasse, potem Königsstrasse, a dziś Chrobrego). Przed starą szubienicą stała kolumna, do której przyczepiano blaszane tabliczki z nazwiskami dezerterów. W mieście nazywano tę kolumnę „statuą Pasquniniego”. To aluzja do stojącej w Rzymie w pobliżu Piazza Navona rzeźby, zwanej „Pasquino”, którą wykorzystywano do przytwierdzania złośliwych satyr i od której pochodzi słowo „paszkwil”. Kres königsberskiej statui Pasquniniego nadszedł wiosenną nocą 1707 r., kiedy podobno się zawaliła… Podobno, bo powiadano na ucho, że chyba nie bez pomocy stacjonujących w mieście muszkieterów.

22.06.1699. Z protokołów rady: kierownik szkoły (rektor Johann Gottfried Elsner) odmówił przyjęcia nowego mieszkania i prowadzenia lekcji. Rada Miejska pozbawiła go za to poborów. Rada wybrała członków delegacji, która wraz ze wszystkimi stanami Nowej Marchii będzie składać hołd w Kostrzynie: burmistrz Ruhle, rajca Schede i trzech mieszczan. Na potrzeby związane z podróżą elektora z Kostrzyna do Stargardu przez Chojnę miasto ma dostarczyć 100 koni.

27.06.1681. Z protokołów rady: do Chojny przyjedzie elektor (Fryderyk Wilhelm, zwany Wielkim Elektorem, który żył w latach 1640-1686) na inspekcję regimentu (Leibregiment - pułk przyboczny). Mieszkańcy powinni wytężyć siły, wyczyścić ulice, wywieźć nieczystości, uprzątnąć swe domy, ukwiecić ulice, a 5 lipca stanąć na ulicy lub przy bramie wjazdowej i wziąć udział w powitaniu władcy.

29.06.1711. Zmarł archidiakon Kalow.

29.06.1685. Mieszczanie zapytują Radę Miejską, czy to prawda, że do kwaterujących w mieście 25 muszkieterów ma dołączyć jeszcze 50. Nie mogą uwierzyć, że Jaśnie Oświecony Elektor chciałby tak bardzo Chojnę doświadczyć. Rada potwierdziła te pogłoski i zapowiedziała, że żołnierze przybędą już w następnym tygodniu. Mieszczanie Gloxin i Rohe zostali wysłani do elektora, by go prosić, aby grożący miastu kwaterunek przeniósł gdzie indziej. Zanim delegacja wykonała zlecenie, 1 lipca wieczorem 50 muszkieterów przybyło do miasta, ale 9 lipca opuściło je, bo elektor przychylił się do prośby chojnian.
Joanna A. Kościelna

Główne źródła: Kronika miasta Königsberg Augustina Kehrberga - „Erläuterter historisch-chronologischer Abriss der Stadt Königsberg in der Neumark” (Berlin 1724), P. Schwartz „Aus den Ratsprotokollen der Stadt Königsberg, Die Neumark” - „Z protokołów Rady Miejskiej Königsbergu w Nowej Marchii” (Jahrbuch des Vereins für Geschichte der Neumark, zeszyt XI, Landsberg a. W. 1936), P. Schwartz „Aus den Ratsprotokollen der Stadt Königsberg, Schriften des Vereins für Geschichte Neumark, zeszyt XXI (Landsberg a. W. 1908)

do góry