„Gazeta Chojeńska” numer 38 z dnia 19.09.2017
Prezentujemy tu wybrane teksty z każdego numeru.
Wszystkie artykuły i informacje znajdują się w wydaniu papierowym.

Pogranicze - ziemia nieznana

Różne ważne osoby z kraju i zagranicy odwiedzają od czasu do czasu naszą okolicę. Ale taki zestaw osobistości, jaki zjawił się 5 września, nie zdarzył się chyba nigdy dotąd. Stało się to za sprawą działającego od 1991 r. w Krakowie Międzynarodowego Centrum Kultury.


Zajmuje się ono dziedzictwem kulturowym głównie Europy Środkowej, jej tożsamością, pamięcią historyczną, zabytkami, polityką kulturalną. Współpracuje z partnerami w Czechach, na Słowacji i na Węgrzech. MCK co roku organizuje dla swojej Rady Programowej seminarium „Przestrzeń kulturowa Europy Środkowej”. Tym razem zajmowano się pograniczem polsko-niemieckim, a konkretnie terenami woj. lubuskiego, Brandenburgii i Pomorza Zachodniego. Studyjna podróż trwała od 1 do 6 września, a na trasie były m.in.: Żagań, Żary, Park Mużakowski, Cottbus, Zielona Góra, Świebodzin, klasztor Paradyż w Gościkowie, Słońsk, Eisenhüttenstadt, Frankfurt n. Odrą, Słubice, Kostrzyn, Gorzów, Gozdowice, Siekierkowski Cmentarz Wojenny w Starych Łysogórkach, Osinów Dolny, Góra Czcibora (gdzie spotkała się z uczestnikami burmistrz Cedyni Gabriela Kotowicz), Cedynia, Chojna, Baniewice, Szczecin.

Uczestnicy podróży pod pomnikiem na Cmentarzu Siekierkowskim. W ostatnim rzędzie w środku R. Traba, obok niego A. Chwalba. Z prawej P. Migdalski.

Lista uczestniczących w wyprawie historyków, historyków sztuki, architektów, dyplomatów może zapierać dech. Grupą kierował prof. Jacek Purchla - dyrektor Międzynarodowego Centrum Kultury, przewodniczący Polskiego Komitetu ds. UNESCO, rok temu wybrany na przewodniczącego Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO. W latach 2000-16 stał na czele Rady ds. Ochrony Zabytków przy ministrze kultury. Przyjechali też członkowie Rady Programowej MCK: jej przewodniczący prof. Andrzej Chwalba - wiceprezes Polskiego Towarzystwa Historycznego, były dziekan Wydz. Historii UJ i prorektor tego najstarszego polskiego uniwersytetu, autor m.in. podręcznika akademickiego „Historia Polski 1795-1918”. Z kolei prof. Robert Traba to od 2006 r. dyrektor Centrum Badań Historycznych PAN w Berlinie, współprzewodniczący Polsko-Niemieckiej Komisji Podręcznikowej, założyciel olsztyńskiego stowarzyszenia Wspólnota Kulturowa „Borussia” i redaktor kwartalnika „Borussia”. Prof. Maria Poprzęcka - od 1998 do 2010 prezes Stowarzyszenia Historyków Sztuki; prof. Andrzej Rottermund - w latach 1991-2015 dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie, wiceminister kultury w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego (1991); prof. Mykoła Riabczuk - ukraiński krytyk literacki, eseista, tłumacz, poeta, w 2002 r. laureat Nagrody Pojednania Polsko-Ukraińskiego, od trzech lat przewodniczący jury Nagrody Literackiej Europy Środkowej „Angelus”; dr Sabra Daici - dyrektor Rumuńskiego Instytutu Kultury w Warszawie; Rasa Rimickaitë - attaché kulturalny w ambasadzie Litwy w Warszawie; Paweł Jaskanis - dyrektor Muzeum Pałacu w Wilanowie, dyrektor Urzędu Generalnego Konserwatora Zabytków; dr Antoni Bartosz - dyrektor Muzeum Etnograficznego w Krakowie; Janusz Sepioł - senator dwóch kadencji, a w latach 2002-06 marszałek województwa małopolskiego. To tylko część nazwisk.

Zupełnie szczególnym gościem była Magdalena Vášáryová (także członkini Rady Programowej MCK) - aktorka, filozof, dyplomata. Grała m.in. Marię w słynnym filmie Jiřiego Menzla „Postrzyżyny”. - Nie mam teraz tych długich blondwłosów i na szczęście nie jestem już rozpoznawalna - powiedziała mi w krótkiej rozmowie w Cedyni. Nie gra od wielu lat, ale jej późniejsze osiągnięcia w innych dziedzinach są imponujące: w latach 1989-93 była ambasadorem Czechosłowacji w Austrii aż do rozpadu swego kraju na dwa państwa. W latach 2000-2005 ambasador Słowacji w Polsce, potem przez dwa lata wiceminister spraw zagranicznych, trzy razy wybrano ją na posłankę do słowackiego parlamentu. Obecnie aktywnie działa w organizacjach pozarządowych.

Magdalena Vášáryová na siekierkowskiej nekropolii

Przewodnikiem grupy po naszym terenie był dr Paweł Migdalski - prezes chojeńskiego stowarzyszenia Terra Incognita. Nazwa ta bardzo pasowała, bo dla uczestników podróży (nie tylko z zagranicy) całe pogranicze polsko-niemieckie to wielka ziemia nieznana. Dziwili się np. wielkością Siekierkowskiego Cmentarza Wojennego czy bazarowym rozmachem w Osinowie Dolnym. Zachwycił ich kościół Mariacki w Chojnie. M. Vášáryová była zaszokowana, że polskie tzw. Ziemie Odzyskane to obszar większy od całej dawnej Czechosłowacji. Wcześniej, tego samego dnia w Gorzowie, współautor programu podróży prof. Traba powiedział, że według niego Lubuskie jest chyba najbardziej nieodkrytym regionem Polski. Dodajmy, że podobnie można zapewne powiedzieć o południu Zachodniopomorskiego, bo nasze województwo znane jest w Polsce tylko z nadmorskich plaż.


Gości bardzo interesowało tworzenie się nieistniejącego tu wcześniej kulturowego pogranicza, budującego własną, niepowtarzalną tożsamość. Dla mieszkańców tego terenu to proces niezwykle ciekawy, bo nie tylko go obserwują, ale także współtworzą. Nic więc dziwnego, że często zajmujemy się tym również na naszych łamach.
Tekst i fot. Robert Ryss

do góry