Samorządowcy w MSWiA bronią samorządów

Zasadnicze rozbieżności pojawiły się w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Obradowała ona 29 listopada w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji w Warszawie. Po posiedzeniu strona samorządowa w ogłoszonym tego samego dnia stanowisku negatywnie zaopiniowała niektóre z planowanych przez rząd i parlament zmian w prawie wyborczym.


Kontrowersyjna ustawa, która ma być uchwalona, ma nazwę mocno mylącą: „o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych”. Samorządowcy uważają, że nowe przepisy zadziałałyby zupełnie odwrotnie, czyli zmniejszyłyby ten udział obywateli. „W dodatku analiza przepisów dotyczących procesu wyborczego prowadzi do wniosku, że wyborów nie będzie można skutecznie przeprowadzić, a koszty ich organizacji znacząco wzrosną” - czytamy w stanowisku. „Negatywnie opiniujemy odebranie gminom, powiatom i województwom, tzn. społecznościom lokalnym i regionalnym, istotnej części ich podmiotowości – prawa ustalania granic okręgów wyborczych. Zmiana ta oznacza: zmniejszenie, a nie zwiększenie wpływu obywateli; ograniczenie możliwości dostosowania granic okręgów wyborczych do zmian w strukturach osiedleńczych oraz administracyjnych; wyłączenie tej niezwykle ważnej sfery organizacji życia publicznego spod społecznej kontroli” - twierdzą przedstawiciele samorządów terytorialnych. Negatywnie opiniują również ograniczenie prawa udziału obywateli w składzie komisji wyborczych poprzez ograniczenie tego do członków partii politycznych. Oznacza to uniemożliwienie udziału przedstawicieli niepartyjnych komitetów wyborczych, które w większości gmin uzyskują najwięcej mandatów. Z kolei wykreślenie zapisu, że zapewnienie obsługi organów wyborczych jest zadaniem zleconym, spowoduje, że koszty tej obsługi (istotnie wzrastające w wyniku proponowanych przepisów) będą przerzucone na samorządy.

Strona samorządowa komisji stanowczo odrzuca całkowitą likwidację (nawet w małych gminach) jednomandatowych okręgów wyborczych, co doprowadzi do upartyjnienia lokalnego życia publicznego i zakłóci proporcjonalność reprezentacji poszczególnych części gminy w radzie. Samorządowcy są też zdecydowanie przeciwni umożliwieniu kandydowania do rady osobom niezamieszkałym na terenie gminy, bo zniszczy to podmiotowość społeczności lokalnych i regionalnych.
Samorządowcy negatywnie opiniują też ograniczenie liczby kadencji wójta i burmistrza. Uważają, że jest to niezgodne z konstytucją, bo poważnie ogranicza bierne i czynne prawo wyborcze. Jego ograniczenie może być wprowadzone tylko przepisem konstytucji, a takich zapisów tam nie ma. Powoływanie się na istniejące już podobne ograniczenia kadencji prezydenta RP jest całkowicie chybione, bo są one zawarte w konstytucji, poza tym prezydent nie podlega nadzorowi innych organów państwa, w przeciwieństwie do burmistrza, którego kontrolują m.in. rada, wojewoda, RIO, NIK. Ograniczenie jego kadencji spowoduje zmniejszenie wpływu obywateli na obsadę tego stanowiska, gdyż nie będą mogli ponownie wybrać osoby, która zyskała aprobatę współobywateli.

Przedstawiciele organizacji samorządowych negatywnie oceniają również proponowane uniemożliwienie kontroli sądowej rozstrzygnięć w sprawach okręgów i obwodów głosowania. Inne krytyczne uwagi dotyczą m.in. zmian w kwestii budżetu obywatelskiego, a także roli skarbnika gminy. „Przesunięcie [go] wyłącznie do struktury wykonawczej nie jest zgodne z motywem ustanowienia tej funkcji. Działanie skarbnika – głównego księgowego budżetu, a nie urzędu – polega m.in. na kontroli wykonywania uchwały budżetowej rady gminy, co następuje poprzez udzielanie lub odmowę kontrasygnaty dla określonych czynności wójta/burmistrza, związanych z wykonywaniem budżetu” - napisano w stanowisku.

Dokument podpisali przewodniczący: Związku Gmin Wiejskich RP, Związku Miast Polskich, Unii Metropolii Polskich, Związku Powiatów Polskich, Związku Województw RP, Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych oraz Unii Miasteczek Polskich, na czele której stoi wiceburmistrz Chojny Wojciech Długoborski (tym razem w Warszawie zastępował go wiceprezes Stanisław Bodys - burmistrz Rejowca).
Robert Ryss