„Gazeta Chojeńska” numer 34 z dnia 21.08.2012
Prezentujemy tu wybrane teksty z każdego numeru.
Wszystkie artykuły i informacje znajdują się w wydaniu papierowym.

Zapomniana rocznica

24 sierpnia przypada okrągła 640. rocznica nieudanego oblężenia Chojny przez wojska księcia szczecińskiego Kazimierza III, podczas którego książę został ranny i umarł po przewiezieniu do Szczecina

Średniowieczna zachodnia Europa targana była konfliktem o panowanie nad światem między papieżami i cesarzami. Jednak władza ani jednych, ani drugich nawet we własnych państwach nie była niepodważalna, zwłaszcza jeśli ich rządy nie spełniały oczekiwań poddanych lub sprowadzały na ich głowy zniszczenie lub nadmierny ucisk. Przykładem niepopularnego władcy, toczącego długoletnie spory z papiestwem i innymi potężnymi dynastiami – Habsburgami i Luksemburgami, był pochodzący z Bawarii cesarz Ludwik Wittelsbach. On to po wygaśnięciu w 1320 r. w Brandenburgii rodu Askańczyków przekazał ten kraj w 1323 r. swemu synowi Ludwikowi V. Oponenci cesarza, a następnie jego potomków skupili się wokół antykróla, a następnie kolejnego cesarza Karola IV. Ten wielki przedstawiciel Luksemburgów, władających między innymi w Czechach, ożenił się w 1363 r. w Krakowie z Elżbietą (jedna z uczt ślubnych przeszła do historii jako uczta u Wierzynka) - córką księcia pomorskiego na Wołogoszczy i Słupsku Bogusława V, a wnuczką króla Polski Kazimierza Wielkiego. Stronnictwo luksemburskie starało się ograniczyć wpływy Wittelsbachów w Rzeszy i wyprzeć ich z nabytych za rządów Ludwika terytoriów. W tym celu zbudowało koalicję, w skład której weszli m.in. spowinowaceni z cesarzem książęta pomorscy.

W trakcie walk w lecie 1372 r. doszło do działań militarnych również na pograniczu pomorsko-brandenburskim. Podczas tej kampanii Pomorzanie zaatakowali i oblegli Chojnę – jedno z głównych miast zaodrzańskiej, wschodniej części Brandenburgii, zwanej ówcześnie Marchią Zaodrzańską (Marchia Transoderana), a później Nową Marchią. Oblężenie miało miejsce między 17 lipca i 21 września. Podczas blokady miasta 24 sierpnia śmiertelnie ranny został książę szczeciński Kazimierz III, który umarł najprawdopodobniej po przewiezieniu do Szczecina. Według późniejszych przekazów władca został trafiony w szyję bełtem z kuszy, wypuszczonym przez obrońcę miasta. Niestety, z braku współczesnych źródeł nie możemy uzyskać dokładnych informacji o przebiegu walk ani też o siłach broniących i atakujących. Późniejszy szesnastowieczny przekaz Tomasza Kantzowa mówi o nieudanej próbie odsieczy Chojny przez margrabiego Ottona, bohatersko odpartej przez Pomorzan. Mimo nieudanego oblężenia wojna była wygrana dla Karola IV, który zdołał osiągnąć swój cel w sierpniu 1373 r., kiedy przejął całą Brandenburgię, a w październiku przekazał ją w lenno swoim synom: Wacławowi, Zygmuntowi (późniejszemu cesarzowi i krzyżowcowi) oraz Janowi.

Nieudane oblężenie Chojny, mimo iż było epizodem w dziejach miasta i regionu, zapisało się na trwałe w historiografii i w miejscowej, chojeńskiej tradycji. Wzmiankowali ją między innymi odrodzeniowi dziejopisowie brandenburscy i pomorscy (m.in. słynny pomorski reformator i kronikarz Jan Bugenhagen czy wspomniany już Kantzow). Oblężenie znalazło też odbicie w tradycji ludowej, której najbardziej znanym przykładem jest pieśń, powstała najprawdopodobniej w drugiej połowie XV w. (opublikowana została na łamach „Rocznika Chojeńskiego”, t. 3, 2011 r., s. 277-282). Wydarzenie to pamiętano też w samej Chojnie. Augustin Kehrberg na początku XVIII w. zebrał wszystkie dostępne mu wiadomości o tym wydarzeniu i zapisał, że Rada Miejska w dzień św. Bartłomieja (24 sierpnia), aby uczcić pamięć poległych podczas obrony, przekazywała corocznie kościołowi Mariackiemu w Chojnie 4 funty wosku na świece (tzw. światła św. Bartłomieja). Pamięć o tym była obecna jeszcze w XX w., kiedy krótko po pierwszej wojnie światowej, fragment pieśni wraz z obrazkiem wyobrażającym leżącego pod murami miasta księcia ze strzałą w gardle, umieszczono na chojeńskim pieniądzu zastępczym o nominale 2 marek.
Paweł Migdalski

Autor jest przewodniczącym Stowarzyszenia Historyczno-Kulturalnego „Terra Incognita” w Chojnie

do góry