Czy będzie mniej gmin i powiatów?

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji chce zmniejszenia liczby jednostek samorządu terytorialnego oraz redukcji zatrudnienia w instytucjach samorządowych. Jeszcze w styczniu resort planuje przedstawić założenia do ustawy, która może przynieść samorządom 1 mld zł oszczędności rocznie.

Jak poinformowała podczas spotkania z dziennikarzami wiceminister resortu administracji Magdalena Młochowska, najważniejsze propozycje zmian dotyczą zwiększenia finansowych zachęt dla samorządów do łączenia się w większe jednostki. Ministerstwo proponuje też przyjrzeć się samorządowym jednostkom organizacyjnym i dostosować prawo tak, aby gmina mogła zrezygnować z ich wyodrębniania lub miała możliwość wyprowadzenia na zewnątrz obsługi księgowej i administracyjnej.
Przez ostatnie miesiące w resorcie trwały prace nad białą księgą obszarów metropolitarnych oraz raportem o sytuacji samorządów lokalnych. Efektem będą propozycje założeń do ustawy zwiększającej swobodę wykonywania zadań publicznych, które - jak zapowiedziała wiceminister - MAC przedstawi w ciągu najbliższych tygodni. Chodzi o przepisy, które utrudniają samorządom realizację zadań na rzecz mieszkańców przez to, że są niedoprecyzowane. MAC zakłada także deregulację. - Po stronie samorządów są jeszcze bardzo duże rezerwy lepszego, efektywniejszego wykonywania zadań na rzecz mieszkańców. Niezbędna jest do tego zmiana przepisów – powiedziała wiceminister. W ocenie Młochowskiej uwolnienie tych rezerw w dużej mierze zależy od organizacji pracy. Podsekretarz stanu przytoczyła fragment raportu, z którego wynika, że w Polsce jest ok. 59 tys. różnego rodzaju samorządowych jednostek organizacyjnych. - Samorządy mają realizować konkretne zadania, a nie posiadać konkretne instytucje - zaznaczyła wiceminister. Dobrym przykładem jest pomoc społeczna. - Będziemy proponować zapisy umożliwiające gminom decydowanie, czy zadania z zakresu opieki społecznej chcą wykonywać w ramach struktury własnego urzędu, czy tworzyć wyspecjalizowaną jednostkę - zapowiedziała Młochowska. Przywołała dane resortu pracy, według których w Polsce funkcjonuje ponad 400 ośrodków pomocy społecznej, zatrudniających pięć lub mniej osób. Prowadzi to do rozrostu zatrudnienia. Każda jednostka musi mieć własnego księgowego. - To kolejny przepis, który będziemy zmieniać - powiedziała wiceminister. - Chcemy umożliwić tworzenie centrów usług wspólnych, gdzie księgowość i administracja będą mogły być wyprowadzone poza jednostki organizacyjne - stwierdziła. W jej ocenie pomoże to samorządom racjonalizować swoją strukturę, dzięki czemu będą mniej zbiurokratyzowane, a to z kolei pociągnie za sobą oszczędności.

Młochowska zauważyła, że niezależnie od tego, czy gmina ma 1 tys., czy 700 tys. mieszkańców, funkcjonuje w identycznym systemie prawnym i obowiązują ją te same wymagania. Należy to zmienić. Mała gmina nie zawsze potrzebuje oddzielnej jednostki, skoro potrafi realizować zadanie w ramach struktury własnej urzędu. Wiceminister oszacowała, że zmiany wynikające z redukcji zatrudnienia, zmniejszania obciążania w zakresie administracyjnym i innych przepisów, które MAC proponuje w ramach deregulacji, mogą przynieść 1 mld zł oszczędności rocznie. Pod warunkiem, że samorządy z nich skorzystają.

Resort administracji chce też zwiększyć zachęty do łączenia się jednostek samorządu terytorialnego. Zmiany miałyby okazać się najbardziej korzystne dla najmniejszych samorządów. Obecnie zachęty opierają się na zwiększeniu o 5 proc. wpływów z podatku PIT przez okres 5 lat. Po zmianach zamiast faktycznych wpływów z PIT brano by pod uwagę średni wpływ z podatku dla gmin, które są poniżej tej średniej. Dla tych, które są powyżej średniej, wartość nie zmieniłaby się.

Ministerstwo chce, aby możliwość łączenia samorządów w większe jednostki połączyć z kolejnymi wyborami samorządowymi już w 2014 r. - Rozważamy wprowadzenie takich zapisów, aby w nowej jednostce było trochę więcej radnych, niż by to wynikało z liczby mieszkańców - podkreśliła Młochowska. Wyliczyła, że gmin poniżej 5 tys. mieszkańców jest w Polsce ok. 600. Powiatów, które nie spełniają pierwotnych założeń reformy, jest ponad 70.

Wiceminister Młochowska poinformowała, że Ministerstwo Administracji i Ministerstwo Finansów uzgodniły duży pakiet zmian w obrębie opłat i podatków lokalnych. Ogólny projekt założeń do ustawy ma być gotowy pod koniec stycznia.
Serwis Samorządowy PAP